Chwasty mówią do Ciebie, czyli o poznawaniu i poprawie gleby dzięki chwastom.

Pokrzywa

Każdy z nas zna słowo „chwasty”. Ma ono zdecydowanie negatywny wydźwięk. Chwast to roślina szkodliwa, niepożądana, którą czym prędzej trzeba usunąć. Tymczasem, chwasty są doskonałymi wskaźnikami stanu naszej gleby, a ich rolą w naturze jest leczyć problemy, z którymi się ta gleba zmaga.

Chwasty są pionierami w sukcesji ekologicznej. Wszędzie tam, gdzie gleba jest zniszczona lub goła, to one pojawiają się pierwsze, aby przygotować grunt dla bardziej wymagających roślin. Bardzo często potrafią bowiem rosnąć tam, gdzie inne rośliny nie mają żadnych szans.

Chwasty posiadają specyficzne przystosowania do życia w glebach ubogich w składniki odżywcze, ale nie tylko. Potrafią radzić sobie z glebami zbyt mokrymi i zbyt suchymi, zbyt zbitymi i zbyt luźnymi, zbyt kwaśnymi i zbyt zasadowymi. W każdej z tych sytuacji, rolą chwastów jest sprawić, że wraz z upływem czasu gleba staje się coraz bardziej przyjazna dla innych gatunków.

Niejednokrotnie, chwasty są jedynym źródłem biomasy, jakim dysponujemy zakładając siedlisko permakulturowe. Pobierają one substancje odżywcze z gleby i magazynują w swoich tkankach. Obumierając, oddają te substancje glebie, wzbogacając ją jednocześnie w materię organiczną, tak potrzebną dla podtrzymania w niej życia i zatrzymywania wody. Korzenie chwastów dodatkowo tworzą kanały, którymi powietrze i woda wnikają do gleby. Jedne chwasty chronią gleby luźne przed erozją, wytwarzając gęste wiązki korzeni, inne rozbijają gleby zbite, posługując się jednym potężnym korzeniem palowym.

Co ciekawe, chwasty potrafią akumulować w swoich tkankach te mikroelementy, których danej glebie najbardziej brakuje. Ich obecność tym samym wskazuje nam, czego naszej glebie brak. Dodatkowo, możemy je wykorzystać na najlepszy dla naszej gleby kompost czy ściółkę, pamiętając, aby ścinać je głównie zanim wydadzą nasiona.

Mniszek lekarski

Pamiętajmy, że oceniając stan naszej gleby na podstawie rosnących w niej chwastów, oceniamy raczej całe zbiorowiska, a nie pojedyncze rośliny. Robimy tak gdyż niektóre chwasty potrafią rosnąć w więcej niż jednym typie siedlisk i oparcie naszej analizy o jeden taki gatunek może być bardzo mylące. Najlepszym przykładem niech będzie mniszek lekarski, który choć uznawany jest powszechnie za roślinę gleb słabych, zbitych, ubogich w wapń, ale bogatych w potas, potrafi rosnąć świetnie w warunkach zgoła odmiennych.

Przyjrzyjmy się teraz głównym typom gleb i roślinom, które na nich rosną.

Pióropusznik strusi

Na glebach bogatych w składniki odżywcze znajdziemy te rośliny:

Bodziszek drobny

Chaber

Cykoria

Dymnica pospolita

Gwiazdnica pospolita

Jasnota purpurowa

Komosa biała

Koniczyna czerwona

Łoboda ogrodowa

Maruna bezwonna

Mniszek lekarski

Podagrycznik pospolity

Pokrzywa zwyczajna

Pokrzywa żegawka

Portulaka

Starzec zwyczajny

Tasznik pospolity

Tobołki polne

Co ciekawe, naturalnie rosnąca paproć pióropusznik strusi wskazuje bardzo bogatą w składniki odżywcze glebę.

Przymiotno kanadyjskie

Na glebach ubogich w składniki odżywcze rosną:

Ambrozja

Babka wąskolistna

Bylica zwyczajna

Chłodek drobny

Chroszcz nagołodygowy

Dziewanny

Dzika marchew

Koniczyna polna

Krwawnik pospolity

Mniszek lekarski

Osty

Palusznik

Prosienicznik gładki

Przymiotno kanadyjskie

Stokrotka

Turzyca piaskowa

Wyka

Gwiazdnica pospolita

Rośliny gleb bogatych w azot to:

Bniec biały

Chwastnica jednostronna

Dymnica pospolita

Gwiazdnica pospolita

Komosa biała

Mlecz zwyczajny

Palusznik krwawy

Pokrzywa żegawka

Przytulia czepna

Psianka czarna

Rdest plamisty

Starzec zwyczajny

Tasznik pospolity

Wilczomlecz

Włośnica

Żółtlica

Babka wąskolistna

Rośliny gleb ubogich w azot:

Babka zwyczajna

Babka wąskolistna

Koniczyna biała

Wyka drobnokwiatowa

Wyczyniec polny

Bylica pospolita

Na glebach gliniastych rosną:

Bylica pospolita

Komosa biała

Kurzyślad polny

Mlecz kolczasty

Podbiał pospolity

Rumian pospolity

Szczaw kędzierzawy

Rzeżusznik piaskowy

Na glebach piaszczystych znajdziemy:

Czerwiec roczny

Mak piaskowy

Przymiotno kanadyjskie

Rzeżusznik piaskowy

Sporek polny

Szczaw roczny

Podbiał pospolity

Na glebach wapiennych czują się najlepiej:

Blekot pospolity

Cykoria podróżnik

Czyściec prosty

Czyściec roczny

Groszek bulwiasty

Lepnica rozdęta

Miłek wiosenny

Pierwiosnek lekarski

Podbiał pospolity

Przetacznik lśniący

Rolnica pospolita
 

Żywokost lekarski

Rośliny gleb mokrych to:

Bobrek trójlistny

Czerniec gronkowy

Czyściec błotny

Gwiazdnica pospolita

Jaskry

Kozłek lekarski

Mydlnica lekarska

Nawłoć kanadyjska

Perz

Podbiał pospolity

Powój

Rdesty

Rzeżucha włochata

Sadziec konopiasty

Skrzyp polny

Szalej jadowity

Szczawie

Żywokost lekarski

Takie gleby uwielbiają też mchy.
 

Paprotnica krucha

Rośliny gleb suchych to:

Babka wąskolistna

Koniczyna biała

Mak piaskowy

Przymiotno kanadyjskie

Rzeżusznik piaskowy

Co ciekawe, gleby takie lubi też paproć – paprotnica krucha

Oset

Na glebach zbitych znajdziemy następujące rośliny:

Babki (zwyczajna i lancetowata)

Gwiazdnica

Kapusta właściwa

Mniszek lekarski

Osty

Perz

Pokrzywa

Powoje

Rdesty

Szczawie

Skrzyp polny

Gleby kwaśne porastają:

Babka wąskolistna

Czerwiec roczny

Dziewanny

Fiołek trójbarwny

Iglica pospolita

Jaskry

Koniczyna polna

Mniszek lekarski

Pokrzywa

Rdesty

Rumian polny

Rzodkiew świrzepa

Skrzyp polny

Sporek wiosenny

Stokrotka

Szczaw polny

Charakterystyczna dla gleb kwaśnych jest również obecność mchów.

Cykoria podróżnik

Na glebach zasadowych rosną:

Cykoria podróżnik

Bodziszek łąkowy

Dymnica pospolita

Dzika marchew

Fiołek polny

Gorczyca polna

Jasnota biała

Krwiściąg lekarski

Lucerna siewna

Mak polny

Ostróżeczka polna

Owies głuchy

Pieprzyca

Pięciornik rozłogowy

Pokrzywa żegawka

Poziewnik polny

Szałwia łąkowa

Tobołki polne

Tasznik pospolity

Obojętny odczyn gleby lubią natomiast:

Jasnota purpurowa

Przetacznik polny

Tasznik pospolity

Żywokost lekarski

Nawłoć pospolita

Niektóre chwasty uznawane są za rośliny wskaźnikowe dla bardzo specyficznych sytuacji. Przykładowo:

Portulaka wskazuje dużą zawartość fosforu w glebie.

Szczawik rośnie na glebach ubogich w wapń, ale bogatych w magnez.

Mak polny rośnie najlepiej na glebach bogatych w bor.

Skrzyp polny do wzrostu potrzebuje choćby minimalnej ilości złota w glebie.

Szczaw jest wskaźnikiem gleb o wysokiej zawartości krzemionki.

Mlecz zwyczajny wskazuje obecność wód podziemnych.

Mniszek pospolity sygnalizuje możliwą obecność w glebie metali ciężkich.

Nawłoć pospolita świadczy o tym, że oglądamy dawne pola orne pozostawione odłogiem.

Stulicha psia to wskaźnik gleb kamienistych.

Jak widać, poprzez samą obserwację chwastów, wiele się możemy dowiedzieć o glebie w miejscu, które zamierzamy projektować. Wykorzystajmy to, wraz z testem słoikowym gleby do lepszego jej poznania, po to, aby łatwiej dobierać rośliny funkcjonalne do naszego ogrodu, sadu czy żywopłotu. Mam nadzieję, że powyższe zestawienie okaże się w tym pomocne.

Artykuł powstał dzięki wsparciu udzielonemu za pośrednictwem witryny https://patronite.pl/Permisie

Patroni Artykułu:
Mariusz
Patron Anonimowy
Patron Anonimowy
Patron Anonimowy
Patron Anonimowy
Patron Anonimowy
Patron Anonimowy
Patron Anonimowy
Patron Anonimowy
Patron Anonimowy
Patron Anonimowy
Patron Anonimowy

Dziękuję!